بدون شک اگر شما نیز از سردرهای کابوس وار رنج برده اید برایتان این سوال مطرح شده باشد که آیا سردرد شما میگرنی است و از آن مهمتر که آیا امکان درمان میگرن وجود دارد. سپس برای پیدا کردن جواب سوالات خود به هر وبسایتی سر زده باشید و با چندین جمله تکراری و یا روشهای گیج کننده و یا داروهایی که یا پیدا نمی شوند یا بسیار کمیاب هستند روبرو شده باشید. حتی اگر به نزد چندین پزشک مختلف رفته باشید هرکدام تعدادی قرص و کپسول مختلف و چند تجویز متفاوت شما را بدرقه کرده باشند و حتی جملاتی ناامید کننده نیز به شما گفته باشند. اما آیا تا به حال به راه حل درمان میگرن از طریق طب سنتی فکر کردهاید. آیا میدانید که در حال حاضر چه استقبالی از این درمان در سراسر جهان میشود. آیا میدانید که دیگر برای فرار از تمسخر دیگران لازم نیست در مورد آن بصورت پنهانی صحبت کنید. در حال حاضر طب سنتی در جهان در بسیاری از کشورهای پیشرفته تدریس میشود و در مقابل چشم محققین علوم پزشکی دریچههایی را باز کرده است که علوم پزشکی اجازه ورود به آن را نداشت.
طب سنتی که بیشتر یا عنوان طب سنتی چینی شناخته میشود، یک رویکرد بهداشتی مکمل است که ترکیبی از اقدامات پزشکی باستانی چین با طب مدرن است. این روشها شامل انواع مختلفی از جمله مکملهای گیاهی، حجامت، ماساژ درمانی و اصول سنتی رژیم غذایی است. همچنین یکی دیگر از شناخته شده ترین عناصر طب سنتی چینی که در درمان سردردها نقش مهمی ایفا می کند طب سوزنی است. که بعدها به آن نیز خواهیم پرداخت.
از نگاه طب سنتی، درمان میگرن یعنی بازیابی تعادل
از نگاه کایز کارلسوران در طب سنتی چینی، همه چیز در یافتن تعادل است. اگر از سردردهای مزمن رنج میبرید ، چیزی در بدن شما از تعادل خارج شده است. برای رسیدن به ریشه مشکل، باید کل فرد را مورد بررسی قرار داد و نه تنها جزیی از بدن او یا عادت و یا رفتار خاصی را.
شاید مشکل فقط یه چیز بیرونی مانند یک ویروس باشد، شاید یک رژیم غذایی ضعیف موجب سردرد شما شده باشد. گاهی فقط تجویز نوشیدن بیشتر آب در طول روز مشکل یک بیمار را رفع کند تا اینکه با خوردن انواع قرصهای مسکن خود را بیشتر در معرض یک خطر بزرگ ناشی از عوارض داروها قرار دهد. بسیاری از محققین معتقدند خوردن همین داروها ممکن است منجر به بازگشتپذیری بیشتر درها یا اصطلاحا سردردهای برگشتی شده و حتی نوعی اعتیاد به دارو در بیمار ایجاد کند.
میگرن دارم یا نه؟
آنچه در درمان میگرن به کمک طب سنتی حائز اهمیت است، ابتدا اطمینان از این مساله است که آیا سردرد بیمار، سردرد میگرنی است یا نه. پس بهتر است اول بدانیم که میگرن چیست.
میگرن، سردردی تنشی و اختلالی در سیستم مرکز عصبی است که قبل از بروز علائمی را از خود نشان میدهد. سردرد میگرنی حالت ضربان‌دار و کوبنده دارد. بیشتر از سمت چپ سر آغاز میشود و میتواند به همه قسمت‌های سر، حتی شقیقه‌ها و چشم‌ها هم فشار وارد کند.
میگرن و علائم عصبی
میگرن میتواند همراه با علائم عصبی باشد که قبل از شروع سردرد ایجاد شده و در عرض کمتر از 15 دقیقه مستقر می شود و حداکثر تا یک ساعت طول می کشد که یکی از شایع ترین این علائم نوع بینایی است.
در این حالت قبل از شروع سردرد جرقه های نور یا خطوط زیگزاگ نورانی از گوشه‌ای از میدان بینایی ظاهر می شوند و در عرض چند دقیقه تمام میدان بینایی را پر کرده و سپس ناپدید می شوند و بعد سردرد ظاهر میشود.
تعریف میگرن در طب سنتی چینی و ایرانی:
سردرد (میگرن) ، در طب چینی تحت دسته سردردهای یک طرفه قرار میگیرد و با حملات مکرر سردرد همراه با یا بدون علائم هشدار دهنده یا اختلالات بینایی و دستگاه گوارش مشخص میشود.
بعضی از موارد که ممکن است موجب تحریک میگرن شود که شاید تا به حال آن را نشنیده باشید عبارتند از:
باد: باد شدید و یا به اصطلاح تهاجمی می تواند هارمونی QI (انرژی اساسی بدن) را مختل کند (بیشتر در هنگام سرماخوردگی تجربه می شود)
انرژی بیش از حد کبد : سردردها همراه با سرگیجه، طعم تلخ در دهان، اضطراب و تحریک کوتاه مدت (به عنوان مثال فشار خون بالا)
کمبود خون: شروع کند سردرد همراه با سنگینی سر و چشم ، خستگی یا فرسودگی و رنگ پریدگی
گردش ضعیف خون: سردردها تیز هستند و اغلب دارای مکانهای ثابت هستند. بیماران اغلب از از دست دادن حافظه و تمرکز ، تپش قلب شکایت میکنند.
تمام دلایل عنوان شده را به عنوان علائم میگرن میتوان شناخت اما لزوما یک فرد همه این موارد را ندارد بلکه داشتن یک یا دو عامل نیز کافی است تا فرد میتلا به سر درد را یک فرد میگرنی بدانیم. نکته اینجاست که هر یک از عوامل فوق در درون یک بیمار موجب میگردد که درمان هر فرد میتلا به میگرن با دیگری متفاوت باشد.
البته موارد فوق بیشتر در قالب طب سنتی چینی مطرح میشوند اما بسیاری از محققان ایرانی نیز در شاخههای طب اسنتی ایرانی نیز علایمی برای وجود میگرن برمیشمارند که در بسیاری از موارد مشابه با همان عواملی است که طب سنتی چینی عنوان میکند. در طب سنتی ایرانی بسیاری مزاج فرد را محور تشخیص درمان میدانند.
در طب سنتی ایرانی بسیاری معتقدند، برای درمان سردرد میگرنی باید نخست خلط غالب فرد را متخصص طب سنتی تشخیص دهد سپس با توجه نوع سردرد درمان مناسب انجام شود برای مثال سردرد صفراوی از پیشانی آغاز و چشم‌ها را هم درگیر میکند.
طب سنتی اعتقاد دارد برای درمان سردردهایی که با استشمام بوی غذا ایجاد میشود فراد باید از مصرف غذاهای با مزاج گرم پرهیز کند.
استفاده از سرکه انگبین و آب زرشک هم به درمان این نوع سردرد کمک میکند، از دیگر روشهای درمانی سرد‌های صفراوی میتوان به حجامت و استشمام کردن مواد غذایی خنک اشاره کرد در ان سردردهای میگرنی بیشتر به صورت زیر طبقه بندی میشود، مثلا:
سردرد دموی: از پیشانی آغاز و به شقیقه‌ها منتقل میشود سپس تمام سر را دربرمی‌گیرد، این سردرد با عصبانیت و استرس تشدید میشود، درمان این نوع سردرد مصرف سرکه انگبین و انجام حجامت است.
سردردهای بلغمی (سرد و تر): این سردردها از پشت سر آغاز میشوند سپس همه سر را در برمی‌گیرند. این سردردها در افراد بلغمی مزاج، با استرس و حالت تهوع همراه است، سردردهای بلغمی با مصرف غذاهای سرد تشدید میشوند. بنابراین مبتلایان به این نوع سردرد باید از مواد غذایی گرم مانند شیره ارده استفاده کنند، نوشیدن دمنوش رازیانه و ترکیب عرق رازیانه و عسل برای زنانی که دچار این نوع سردرد هستند، پیشنهاد میشود.
سردرد سرد و خشک (سوداوی): به همه سر فشار وارد میکند، این سردرد با مصرف غذاهای سرد، مانده و کنسروی تشدید میشود. مبتلایان به این نوع سردرد باید از مواد غذایی و دمنوش‌هایی با طبع گرم استفاده کنند.
از نگاه طب سنتی ایرانی یکی از علل مهم میگرن، سمومی است که به طور کامل از بدن دفع نمی‌شود. در این افراد معمولا روده‌ها خوب کار نمی‌کنند و فرد با مشکل یبوست مواجه است. برای دفع سموم، هم توسیه میکند که از طریق سیستم گوارش و همچنین از طریق حجامت اقدام شود تا هم از شدت دردها کاسته شده و هم فاصله حمله‌های میگرنی کمتر شود.
طب سنتی راهی برای درمان میگرن دارد؟
دکتر وانگ اعتقاد دارد که مکانیسمهای مولکولی سردرد میگرنی به خوبی درک نشده است و این مسئله کشف داروهای مؤثر جدید را دشوار میکند. با این وجود وی با تحقیق بر روی دو داروی متداول چینی در درمان میگرن به دستاوردهایی مهم در عوامل کنترل دردهای میگرنی رسید. اما وی اعتقاد دارد تلاش بیشتری برای رسیدن به درمانهای گیاهی بهتر نیاز است. به گونهای که حتی بنیاد تحقیقات میگرن نیز کمک هزینهای برای تحقیقات بیشتر در این زمینه در نظر گرفته است.
اما با همه این مسایل پیشرفتهای زیادی در درمان میگرن به کمک طب سنتی انجام شده است. شاید در گذشته تنها بعضی درمانهایی تجویز میشد که فقط به عنون عامل تسکین دهنده درد کاربرد داشتند اما کم کم درمانهایی تخصصیتر برای کنترل دردهای میگرنی کشف شد که تمرکز آن بر روی عواملی بود که به سردردهای میگرنی توجه داشت و نه صرفا یک مسکن.
نظریه طب سنتی چینی در مورد هورمونهای درگیر در سردردهای میگرنی:
طب چینی ترکیبی از طب گیاهی و طب سوزنی سندروم را برای درمان میگرنهای مرتبط با هورمون با تنظیم دقیق وضعیت عملکردی کلیه ها و کبد – پیشنهاد میدهد. طبق تئوری پزشکی چینی ، کلیهها انرژی اساسی بدن را ذخیره میکنند و تولید مغز استخوان را کنترل میکنند. انرژی مورد استفاده کلیهها برای حمایت از بدن برای تغذیه مغز نیز مهم است. عدم تأمین چنین انرژی به سر به طور معمول باعث درد میگرن میشود.
کبد نیز خون را ذخیره میکند وگردش خون را در بدن تنظیم میکند. با استفاده از گیاهان مناسب و تحریک نقاط مربوط به طب سوزنی، طب چینی میتواند کلیه ها را تقویت کند و کبد را تنظیم کند که به نوبه خود میتواند میگرن را درمان کند.
استرس و اضطراب عوامل روانی تحریک کننده میگرن:
مطابق نظریه طب چینی، مشکلاتی مانند اضطراب، بیخوابی یا استرس بیش از حد باعث میگرن میشوند ، زیرا آنها مانع عملکرد کبد در گردش خون حیاتی به سر و قلب که در عناصر اصلی وضعیت روانی فرد هستند، میشود.
استرس می تواند باعث ضعف عملکرد کبد شود و تعادل بین خصوصیات خنک کننده و گرم کننده بدن را بر هم بزند و باعث درد میگرن شود. بیخوابی و استرس همچنین میتواند کارکرد قلب را ضعیف کند که میتواند تأثیری در تأمین خون به مغز و در نتیجه درد سر شود.
برای کاهش درد میگرنی ناشی از استرس ، اضطراب و یا بی خوابی ، طب چینی از ترکیبی از طب سوزنی و گیاهان دارویی مشخصی برای بهبود عملکرد کبد و قلب استفاده میکند که ضمن تسکین استرس بیمار و بهبود خواب آنها، میتواند دردهای مربوط به میگرن را کاهش دهد. با درمان کبد و قلب بیمار با طب سوزنی و گیاهان دارویی ، طب چینی میتواند توانایی بدن در مقابله با محرکهای درد مانند استرس و اضطراب را تقویت کرده و از این رو بروز میگرن را کاهش دهد.
تفاوت بین طبهای سنتی کدامند، کدام برای من مناسب است؟
هر چند در انواع طب سنتی تفاوتهای اندکی دیده میشود، اما هر دوی آنها به نوعی عوامل موثر بر میگرن و یا روشهای درمانی آن را یکسان میبینند. عوامل روانی و عصبی مانند استرس، عصبانیت، اضطراب و عوامل هیجانی، در تمامی طبهای سنتی از موارد اصلی ایجاد کننده و یا تشدید کننده میگرن میباشد. در مجموع هر دو طب به نوعی هر گونه عامل یا عواملی که موجب اختلال در گردش خون و عملکرد مغز شوند را منجر به ایجاد و تشدید میگرن میدانند. خواه این عوامل مسایلی مانند کارکرد ضعیف کلیه ها و کبد در خون رسانی یا تنظیم انرژی بدن از دیدگاه طب سنتی چینی باشد خواه عدم توانایی در دفع مناسب سموم از دیدگاه طب سنتی ایرانی. اگر طب سنتی اعتقاد دارد که افراد مبتلا به بیماری میگرن را با توجه به نوع عملکرد کلیه و کبد باید دسته بندی کرد، طب ایرانی نیز در درمان بیمارن مزاج و طبع سرد و گرم را در نظر میگیرد اما آنچه نهایتا دارای اهمیت است این است که هر دو طب سنتی ایرانی و چینی در درمانهای خود بیشتر به دنبال رفع این موانع و در نتیجه مصرف گیاهانی هستند که به گردش خون و یا آرامش بخشیدن به افراد که منجر به عملکرد بهتر مغز میشود هستند. از همین رو است که در دمنوش های گیاهی که جلوتر خواهید دید، بسیاری از گیاهان یا گیاهانی آرام بخشند یا گیاهانی هستند که گردش خون را بالا میبرند. علت اینکه بسیاری از گیاهانی که در طب سنتی چینی مصرف آنها توصیه شده ولی در طب سنتی ایرانی به آن اشاره نشده است، شرایط جغرافیایی دو کشور و تفاوت در پوشش گیاهی آن دواست که به درستی با گیاهانی جایگزین شده است که عملکردی مشابه دارند. روشهایی مانند ماساژ درمانی و یا طب سوزنی نیز در سالهای اخیر در فرهنگ درمانی ایران نیز وارد شده است. بنابراین آنچه در ادامه و در قالب معرفی دمنوشهای گیاهی آورده شده است برگرفته از موادی است که به راحتی در ایران یافت میشود و توسط شرکتهای تولید و عرضه کننده دمنوش های گیاهی نیز به راحتی قابل خرید است. در مورد درمان از طریق طب سوزنی نیز در ادامه اشاره خواهیم نمود که این درمان به چه صورت میتواند به بیمار کمک کند.
مصرف کدام مواد غذایی سردردم را تشدید می کند؟
پنیر، گوجه‌فرنگی، فلفل قرمز و سیاه، غذاهای سرخ‌شده و ادویه‌دار، ماهی‌دودی، ماهی تن، پیازداغ، باقلا، آجیل، نان سفید، شکر، حبوبات، کلم، سرکه، چای پررنگ.
چه دمنوشی برای درمان میگرن بخورم؟
یکی از کاربردهای طب سنتی معرفی دمنوش های گیاهی مناسب برای درمان یا جلوگیری از شدت بیماری مورد نظر است.
عرق اسطوخودوس: یک فنجان عرق اسطوخودوس را با همان مقدار عرق سنبل‌الطیب و آب مخلوط کرده و روزی یک تا دو لیوان میل کنید. مصرف این عرق گیاهی به مرور زمان شدت دردهای میگرنی را کاهش میدهد. البته این عرق ترکیبی بانام “عرق جادویی درمان قطعی میگرن” در بسیاری از عطاری‌ها به فروش می‌رسد.
گل بابونه: ۵۰ گرم گل بابونه را با همین مقدار چای کوهی و ۲۵ گرم سنبل‌الطیب و ۲۵ گرم اسطوخودوس مخلوط‌کنید. حدود یک مشت از این مخلوط را با آب سرد بشویید و سپس با یک لیوان آب جوش به مدت ۱۰ دقیقه دم‌کرده و روزی ۲ لیوان میل کنید. البته درصورتی‌که دیابت ندارید می‌توانید با تکه‌ای نبات طعم این دمنوش را شیرین کنید.
دمنوش ریحان: اگر سابقه دردهای میگرنی دارید می‌توانید پنج‌تا ۱۰ گرم ریحان تازه را در یک فنجان آب جوش بریزید تا ۱۵ دقیقه دم بکشد. بعد آن را صاف و با عسل یا شکر شیرین کرده و بعد از غذا یک فنجان از آن را میل کنید. مصرف روزانه این دمنوش تا حد زیادی از بروز سردردهای میگرنی پیشگیری میکند و در صورت بروز هم میزان درد خفیف خواهد بود.
دم‌کرده سوسن: انواع سردرد به‌خصوص سردردهای میگرنی را تسکین میدهد. کافی است دو عدد برگ سوسن تازه را در یک فنجان آب جوش یا ۱۵ گرم برگ خشک سوسن را در یک لیتر آب جوش بریزید و ۱۵ دقیقه اجازه دهید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و با عسل شیرین کنید و هر روز دو تا سه فنجان از آن را بنوشید.
دم‌کرده گیاه آویشن : در درمان سردردهای شدید بسیار موثر است. برای تهیه این دمنوش باید ١٠ تا ۱۵ گرم آویشن تازه یا خشک را در یک لیتر آب بریزید تا برای مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد. نوشیدن این دمنوش در عرض ۲۰ تا ۳۰ دقیقه درد شمارا آرام خواهد کرد.
دم‌کرده برگ درخت گلابی: خوردن آب برگ چغندر و دم‌کرده برگ درخت گلابی هم سردرد و میگرن را تسکین میدهد. برای تهیه این دمنوش باید ۱۰۰ گرم برگ خشک درخت گلابی را در یک لیتر آب جوش بریزید و ۲۰ دقیقه بگذارید تا کامل دم بکشد. سپس آن را صاف‌کرده و یک گلابی را بدون آنکه پوست بکنید به قطعات نازکی ببرید و داخل آن بریزید و زمانی که درد میگرن‌تان شروع شد، یک فنجان از آن را میل کنید.
زنجبیل:یک برش زنجبیل تازه، یک سر قاشق چایخوری فلفل قرمز و یک قاشق چایخوری نعناع خشک را درون دو فنجان آب جوش ریخته و به مدت 15 دقیقه بمانند. بعد از صاف کردن این چای را به منظور کاهش علائم سردرد های میگرنی بنوشید. همچنین بهتر است مقداری عسل طبیعی نیز به آن اضافه فرمایید. از این چای به طور منظم استفاده فرمایید.
دمنوش نعنا: برگ نعناع تازه را به آب جوش اضافه فرمایید و بگذارید به مدت ده دقیقه بماند. سپس کمی عسل به آن بیافزایید و آن را استفاده فرمایید.
طب سوزنی چیست؟
از نظرگاه علمی نیز ثابت شده است که طب سوزنی با تحریک اعصاب برخی عضلات و بافتها، ترشح آندورفین را ایجاد می کند و باعث ایجاد تغییراتی در فرایند ایجاد درد در مغز و نخاع می گردد. علاوه بر آن طب سوزنی با تغییراتی در سیستم ایمنی بدن، ترشح فاکتورهای تنظیم کننده را تقویت می نماید و در نتیجه آن التهابات در بدن کاهش می یابد.
آیا طب سوزنی در درمان میگرن موثر است؟
طب سوزنی بر میزان سروتوئین مغز تأثیر گذاشته و این امر باعث کاهش شروع سردردهای میگرنی میشود. اما نکات مهمی در طب سوزنی وجود دارد. اول اینکه اعتقاد بر این است که طب سوزنی از دید بسیاری از محققین درمان جایگزین است. به این معنا که راهحلهایی مانند درمان گیاهی و یا ماساژ سر اولویت بالاتری نسبت به این روش دراند. طب سوزنی برای همه افراد مناسب نیست. به طور مثال کسانی که دارای حساسیت به آلیاژ سوزنهای مخصوص این درمان هستند یا بیمارانی که ممکن است بیماریهای عفونی داشته باشند.
طب سوزنی برای جلوگیری از حملات میگرن:
شواهد موجود نشان می دهد که یک دوره طب سوزنی متشکل از حداقل شش جلسه درمانی می تواند یک گزینه با ارزش برای افراد مبتلا به میگرن باشد. طب سوزنی درمانی است که در آن سوزن های نازک در نقاط خاص در پوست قرار می گیرند. این روش درمان در چین به وجود آمده است و اکنون در بسیاری از کشورها برای درمان مبتلایان به میگرن مورد استفاده قرار میگیرد. حال باید دید طب سوزنی چه کمکی به درمان میگرن میکند. در این روش نواحی خاص بدن با سوزن برای کاهش درد است. مطابق رویه چینی ها ، در طول بدن 14 ناحیه وجود دارد و در صورت وجود ایجاد کننده اختلال در انرژی در طول این نواحی، درد یا بیماری می تواند به وجود بیاید.
آنچه در این روش مهم است این است که قبل از شروع درمان حتما باید مشاوره لازم برای بیمار انجام شود تا از مناسب بودن این روش برای بیمار اطمینان حاصل گردد. هر بار انجام این درمان چیزی حدود یک ساعت زمان میبرد و در بعضی موارد با ماساژ سر نیز همراه است و توصیه میشود که هفتهای یک بار و برای شش جلسه این کار انجام شود اما برای بعضی بیماران این روش حتی تا 6 ماه نیز ادامه پیدا کرده است.
در مجموع بنیاد میگرن آمریکا اعتقاد دارد یک دوره درمان 6 جلسهای میتواند یک گزینه درمانی ارزشمند باشد اما با این حال اثربخشی آن برای بیش از یک سال در هاله ای از ابهام است و نمیتوان در مورد آن با قطعیت صحبت کرد.
نتیجه:
در نهایت میتوان گفت مهمترین نکته در درمان سردرهای میگرنی، ابتدا جلوگیری از عوامل بوجود آورنده به کمک پرهیزهای عنوان شده در بالا و سپس استفاده از روشها و دمنوش ها و یا خوراکیهای التیام دهنده این نوع سردرها می باشد.
نباید فراموش کرد که سردردهای میگرنی از یکی از بیماریهای ناتوان کننده معرفی شده توسط دانشمندان و محققین علوم پزشکی است که فرد درگیر با آن را در بسیاری از زمانها برای انجام امور روزمره نیز ناتوان میسازد. این مساله موجب میگردد که سردردهای میگرنی و راههای مقابله و درمان آن را جدی بگیریم.
نکته مهم دیگر اینکه نباید انتظار داشت با مصرف یک دمنوش گیاهی یا انجام یک دوره طب سوزنی و یا استفاده از یکی از روشهای فوق میگرن را به راحتی به فراموشی بسپاریم. درمان میگرن قبل از هر چیزی صبر میخواهد. درمان میگرن نیاز به زمان دارد. شما ابتدا باید از عوامل تحریک کننده آن دور بمانید و سپس به فکر رفع ریشهای آن باشید. عوامل محرک میگرن بخصوص مسایل روانی از نظیر انرژی منفی، استرس, عصبانیت و سپس پرهیزهای غذایی و استفاده از مواد غذایی و دمنوشهای مناسب که پیشتر اشاره شد، میتواند راهکار مناسبی برای آن مقابله با میگرن باشد.
بسیاری از محققین بر این باورند که خوردن مسکن ها و آرامیخشهای شیمیایی نیز میتواند در درمان میگرن فریبنده باشد. زیرا این داروها درد شما را فقط برای مدتی و بصورت موقت آرام میکنند و تنها موجب وابستگی روانی شما به آنها میشود و در نتیجه عوارض این داروها را تنها برای شما به یادگار میگذارد.
البته فراموش نشود که مصرف داروهای گیاهی و بخصوص طب سوزنی نیز باید زیر نظر متخصص آن صورت پذیرد. و برای مصرف دمنوشها نیز بهتر است آنها را از شرکتهای تولیدکننده دمنوشهای گیاهی مطمئن تهیه و بصورت مستمر مصرف کنید. به همین خاطر است که بسیاری از محققین علوم پزشکی بر این باورند که کسانی که میگرن دارند غلبه بر آن را باید در گروی صبر و استمرار خود بدانند.
